En son okuduğum iki kitaptan ilki George Politzer'in İşçi Üniversitesi'nde vermiş olduğu derslerden derlenen "Felsefenin Başlangıç İlkeleri". Felsefe ile ilgilenmeye yeni başlayanlar ve tüm felsefe okurları için başvuru kitabı olabilecek bir kitap bu.
İdealizm ve Materyalizm arasındaki etkileşimi, iki felsefenin tarih boyuncaki gelişimini ve Marx ile Engels tarafından geliştirilen Diyalektik Materyalizmi bu eserden çok rahat bir şekilde öğrenebilirsiniz. Doğrusu her sayfada altını çizdiğim bir paragraf olduğunu söyleyebilirim.
Bu eserin ardından, benimsediğiniz ya da öğrenmek istediğiniz felsefe akımları hakkında diğer düşünürlerin (Hegel, Descartes, vb) eserlerine geçiş yapabilirsiniz.
Kitabı okuduktan sonra her iki taraftanda aldığım düşünceler olduğunu düşündüm. Fakat Marx benim gibi düşünenleri pek hoş karşılamıyor. Teoride İdealist, pratikte Materyalist olduğumu söyleyebilsemde, Marx benim gibilere "tam anlamıyla oluşamamış Materyalist'ler" diyor.
Kitaptan bir kaç önemli kavrama burada yer vermek istiyorum ve felsfenin tanımı ile başlamak istiyorum. Felsefe dünya ve evrenin ile ilgili genelleştirilmiş sorunların incelenmesi olarak tanımlanmakta. Bilim ise daha özel konuların incelenmesi olarak tanımlanıyor. Ardından İdealizm ki Allah'ın ya da kitaptaki deyimiyle ruhun maddeyi yarattığını temel alan ve daha değişik yorumlara da yer verebilen bir felsefe akımı ile 20. yy.'da gelişen bilim ile Diyalektik Materyalizm haline gelen materyalizm ise temel olarak maddenin ruhtan önce de var olduğunu ve ruhun sonradan oluştuğunu belirtiyor.
Materyalizm antik Yunan'dan itibaren Aristotales ile gelişiminide yer verilen kitapta her dönemde materyalizmin gelişmesi ve özellikle Metafizik Materyalizm'in oluşumuna yer verilmiş. Metafizik materyalizm ortaya çıktığı dönemin bilimsel kapasitesi nedeni ile aslında sınırlı bir materyalizm olarak tanımlanmakta.
Diyalektik materyalizmin ilk ilkesi metafizik materyalizmin tam zıttı ve aslında mantık açısından da doğru olan bir tanımdır. Diyalektik Değişme ilkesi hiçbir şeyin olduğu gibi olduğu yerde kalmadığını benimser. Metafizik materyalizm ise tam tersi olarak hareketsizliğin temel olduğunu söyler.
Diyalektik materyalizmin ikinci ilkesi olan Karşılıklı Etkiyi incelemek için öncelikle Süreç kavramını incelemeliyiz. Süreç, gelişme ve ilerleme olarak açılsa da örnek olarak elmanın gelişmesi ve hamlıktan olgunluğa geçmesinin kendi içinde var olan değişim gücü nedeniyle olduğu ve bu değişimin otodinamizim olarak adlandırıldığı belirtiliyor. Bunun tersi yani normal gelişmenin dışında gerçekleşen değişim ise mekanik olarak adlandırlmakta.
Üstteki tanımdan yola çıkılarak "her şey bir sürecin bitimi ve başka bir sürecin başlangıcıdır, her şey dönüşmekte, gelişmektedir sürekli olarak" yargısına varılmaktadır. Böylece "diyalektik için, olup bitmiş, nihai biçimini almış hiçbir şey yoktur" denmektedir. Bu düşünce yapısından da ortaya aslında dünyanın sürekli bir değişim alanı olduğu ortaya çıkmakta.
Tabii bu dönüşümün sürekli tekrarlandığı anlar "sonsuz döngü" olarak adlandırılırken, "spiral - tarihsel gelişmeler" ise "zamanın akışıyla birlikte meydana gelen, eskisinin bir tekrarı olmayan değişiklikler" olarak tanımlanmaktadır.
Üçüncü ilke ise Çelişki'dir. Bu ilkeye göre "bütün şeyler kendi karşıtlarına dönüşürler". Bu ilke ile ölümümde aslında metafizik materyalizmin sınıflandırmalarına uymadığı, aksine ölüm sonrasında hala vücutta yaşamın farklı bir şekilde devam ettiği örnek verilerek, "bütün şeyler, aynı zamanda hem kendileri hem kendilerinin karşıtıdırlar, çünkü her şey lendi karşıtını bağrında taşır" savına ulaşmaktadır.
İşte girişte bahsettiğim tez - antitez -sentez kavramı burada karşımıza çıkmaktadır. Tez onaylama, antitez inkar, sentez ise inkarın inkarıdır. Buna verilen en önemli örnek, feodalizmin köleliğin inkarı, kapitalizmin sosyalizmin inkarı ve nihayet sosyalizmin kapitalizmin inkarı olduğudur.
Böylece dünyada "bütün zahiri tesadüflere ve anlık geri dönüşlere rağmen ileriye doğru bir gelişme çıktığı" açıklanmaktadır.
Dördüncü ve son ilke ise Nicelikten Niteliğe Geçiş ya da Sıçramalı İlerleme ilkesidir. Nicel değişme suyun 1 ile 99 derece arasındaki değişimi, nitel değişme ise su 0 ya da 100 derecede aldığı değişime verilen adlar olarak tanımlanmaktadır. Bu ilkeye göre; "şeylerin evrimi sürekli olarak nicel değişme halinde devam edemez: değişime uprayan nesneler nitel bir değişmeye uğrar sonunda. Nicelik niteliğe dönüşür."
Her sayfasında dolu dolu, defalarca okumanın kesinlikle okuyucuya farklı düşünceler sunabileceği, son derece değerli bir eser. Hepinize tavsiye ederim.
Felsefenin Başlangıç İlkeleri, Georges Politzer, Sosyal Yayınlar, 191 sayfa.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder